Nghiên cứu mới! Hạt vi nhựa trong não người

Báo cáo nghiên cứu mới đây được đăng trên tạp chí nghiên cứu khoa học Nature Medicine đã phát hiện lượng hạt vi nhựa đáng kể trong não người. Đặc biệt, những bệnh nhân mất trí nhớ có nồng độ vi nhựa trong não cao hơn so với người bình thường. Những kết quả này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết trong việc nghiên cứu và tìm hiểu hậu quả tiềm ẩn của vi nhựa đối với cơ thể và sức khỏe con người. Bài viết lược dịch một số kết quả nghiên cứu đáng chú ý từ công bố khoa học Bioaccumulation of microplastics in decedent human brains của Nihart, A.J., Garcia và các cộng sự năm 2025. 

Hạt vi nhựa là gì?

Hạt vi nhựa là những hạt nhựa nhỏ hơn 5mm, khó có thể phát hiện bằng mắt thường. Vi nhựa được chia làm hai loại: microplastic và nanoplastic. Hạt vi nhựa hiện đã được tìm thấy ở trong không khí, nước, đất, sinh vật và con người. Tìm hiểu thêm về hạt vi nhựa và những sự thật gây sốc bạn chưa biết. 

Hạt vi nhựa trong não người đang gia tăng theo thời gian.

Báo cáo kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng: Vi nhựa đang có xu hướng gia tăng trong não người theo thời gian. Cụ thể, hàm lượng vi nhựa trung bình trong các mẫu xét nghiệm năm 2024 cao hơn gấp 1,5 lần so với năm 2016. Các bộ phận cơ thể khác cũng đã ghi nhận sự xâm nhập của vi nhựa, cụ thể là ở gan và thận. Khi so sánh nồng độ vi nhựa ở não với các mẫu gan và thận thu thập trong cùng khoảng thời gian 2016 – 2024, kết quả cho thấy: Não là cơ quan chứa nhiều vi nhựa nhất. Nồng độ vi nhựa trong não được xác định cao hơn gấp 7 – 30 lần so với thận và gan.

• Cụ thể, Nồng độ hạt vi nhựa trong não cao hơn đáng kể so với gan và thận. Các mẫu não có nồng độ hạt vi nhựa trung bình là 3345 µg/g vào năm 2016 và 4917 µg/g vào năm 2024. Trong khi đó, nồng độ hạt vi nhựa trung bình trong gan và thận từ các mẫu năm 2024 lần lượt là 433 µg/g và 404 µg/g.
• PE chiếm tỷ lệ cao hơn trong não: Tỷ lệ polyethylene (PE) trong não (trung bình 75%) cao hơn so với các polyme khác và so với PE trong gan và thận.
• Hạt vi nhựa tăng theo thời gian: Nồng độ hạt vi nhựa trong gan và não từ năm 2024 cao hơn đáng kể so với các mẫu năm 2016. Điều này phù hợp với xu hướng tăng nồng độ hạt vi nhựa trong môi trường.

Lượng vi nhựa trong não người mất trí nhớ cao hơn nhiều so với bình thường

Để tìm hiểu sâu hơn về tác động của vi nhựa lên não người, các nhà nghiên cứu đã tiến hành phân tích các mẫu não từ những bệnh nhân mắc chứng mất trí nhớ, thu được kết quả gây sốc. Cụ thể, các mẫu não được thu thập trong giai đoạn 2019 – 2024 của các bệnh nhân mắc bệnh liên quan đến trí nhớ như Alzheimer, chứng mất trí do mạch máu và các dạng mất trí khác. Kết quả phân tích cho thấy nồng độ vi nhựa tổng thể trong não của những bệnh nhân này cao hơn đáng kể so với những người không mắc bệnh.

Đặc biệt, nồng độ vi nhựa trong thành mạch máu và tế bào miễn dịch ở não người mất trí nhớ lớn hơn rất nhiều so với người bình thường.  Mặc dù tính độc hại của vi nhựa đối với não vẫn chưa được xác định rõ ràng, tuy nhiên, các kết quả phân tích trên có thể là tiền đề cho những nghiên cứu tiếp theo về mức độ gây hại của vi nhựa lên sức khỏe con người.

• Nồng độ hạt vi nhựa ở người mất trí nhớ cao hơn đáng kể: Các mẫu não từ những người được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ có nồng độ hạt nhựa tổng cộng cao hơn đáng kể so với não của người bình thường. Cụ thể, nồng độ hạt vi nhựa trung bình trong các mẫu bệnh nhân mất trí nhớ là 26,076 µg/g.
• Vị trí lắng đọng: Ở người mất trí nhớ, các hạt ngoại lai được tìm thấy nổi bật ở các khu vực có tế bào viêm và dọc theo thành mạch máu.
• Các yếu tố có thể ảnh hưởng: Nghiên cứu chỉ ra rằng sự teo mô não, tổn thương hàng rào máu não và cơ chế thanh lọc kém hiệu quả ở người mất trí nhớ có thể làm tăng nồng độ hạt vi nhựa trong não. Tuy nhiên, nghiên cứu này mang tính chất liên kết và không khẳng định mối quan hệ nhân quả giữa hạt vi nhựa và bệnh mất trí nhớ.

Con đường đào thải và xâm nhập của vi nhựa vào não vẫn chưa được xác định. Nhóm nghiên cứu đã đưa ra giả thuyết rằng: Vi nhựa có thể bị tích trữ ở trong cơ thể suốt cuộc đời. Giả thuyết còn cho rằng, vi nhựa có thể có mối liên hệ tới nguy cơ mắc các vấn đề về tim mạch trong tương lai.

Kết quả tìm thấy vi nhựa ở não người gióng lên hồi chuông cảnh báo về tác động tiềm tàng của vi nhựa đối với sức khỏe con người. Mặc dù tính độc hại cụ thể của vi nhựa đối với não vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng những phát hiện này nhấn mạnh sự cần thiết của các nghiên cứu chuyên sâu hơn để làm sáng tỏ cơ chế tác động và hậu quả lâu dài của vi nhựa đối với hệ thần kinh và sức khỏe con người. Đồng thời, việc xác định con đường xâm nhập và đào thải vi nhựa trong cơ thể cũng là vấn đề cấp thiết cần được tiếp tục nghiên cứu nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.