Túi phân hủy sinh học có thật sự XANH?

Vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa, đặc biệt là từ túi nilon, đang ngày càng trở nên nhức nhối. Túi nilon có mặt ở khắp mọi nơi, từ chợ đến siêu thị, và thời gian phân hủy của chúng có thể lên đến hàng trăm năm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường. Trong bối cảnh đó, túi phân hủy sinh học được xem là một giải pháp xanh đầy hứa hẹn, nhận được nhiều kỳ vọng sẽ thay thế túi nilon truyền thống. Vậy, liệu loại túi này có thực sự thân thiện và bảo vệ môi trường?

---

Hiểu đúng về túi phân hủy sinh học và quá trình phân hủy sinh học

“Túi phân hủy sinh học” là gì?

Là loại túi có khả năng bị vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, tảo) phân giải thành các hợp chất hữu cơ đơn giản (CO2, nước, sinh khối) trong điều kiện nhất định. Điều quan trọng cần lưu ý là sự khác biệt giữa loại túi này với các loại túi nilon thông thường (phân rã thành vi nhựa) và túi “tự hủy” (thường là Oxo-degradable, phân rã thành vi nhựa nhanh hơn dưới tác động của ánh sáng, nhiệt độ). Túi Oxo-degradable không phải là giải pháp thân thiện với môi trường, vì chúng chỉ vỡ thành các mảnh nhỏ hơn, gây ô nhiễm vi nhựa.

 Phân loại các loại túi được gán mác “thân thiện với môi trường”

• Túi phân hủy sinh học (Biodegradable):

• • Nguyên liệu: Thường từ tinh bột (ngô, sắn), PLA (polylactic acid), PHA (polyhydroxyalkanoates)…
  • Điều kiện phân hủy sinh học: Cần điều kiện cụ thể về độ ẩm, nhiệt độ, vi sinh vật. Không phải lúc nào cũng dễ dàng phân hủy trong môi trường tự nhiên.

• Túi phân hủy sinh học có thể ủ công nghiệp (Industrially Compostable):

• • Cần điều kiện ủ công nghiệp (nhiệt độ cao, độ ẩm kiểm soát, vi sinh vật đặc thù). Tiêu chuẩn: EN 13432, ASTM D6400.
  • Không dễ dàng phân hủy sinh học trong môi trường tự nhiên hoặc bãi chôn lấp thông thường.

• Túi phân hủy sinh học có thể ủ tại nhà (Home Compostable):

• • Có khả năng phân hủy sinh học trong điều kiện ủ tại nhà (nhiệt độ thấp hơn, thời gian dài hơn). Tiêu chuẩn: OK compost HOME.

• (Cảnh báo) Túi nhựa phân hủy/Túi Oxo-degradable:

• • Bản chất là nhựa truyền thống (PE) thêm phụ gia để phân rã nhanh hơn thành vi nhựa. Không phải là túi phân hủy sinh học thực sự và có thể gây hại hơn.

Cơ chế của quá trình phân hủy sinh học diễn ra như thế nào?

Quá trình phân hủy sinh học diễn ra khi vi sinh vật (vi khuẩn, nấm,…) sử dụng vật liệu của sản phẩmphân hủy sinh học làm nguồn thức ăn. Chúng tiết ra enzyme để phân cắt các polyme phức tạp thành các phân tử nhỏ hơn, sau đó hấp thụ và chuyển hóa chúng thành CO2, nước và sinh khối. Tốc độ phân hủy sinh học phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại vật liệu, nhiệt độ, độ ẩm, oxy, và loại cũng như mật độ của vi sinh vật. Theo EPA (Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ), phân hủy sinh học là một quá trình tự nhiên trong đó các vi sinh vật như vi khuẩn, nấm hoặc các vi sinh vật khác tiêu thụ vật liệu và chuyển đổi chúng thành nước, carbon dioxide và sinh khối.

Những thách thức khi sử dụng túi phân hủy sinh học

Điều kiện phân hủy khắt khe 

Một trong những vấn đề lớn nhất là yêu cầu về điều kiện phân hủy sinh học. Phần lớn các loại túi, đặc biệt là những loại được chứng nhận “compostable công nghiệp”, không thể phân hủy sinh học hiệu quả trong môi trường tự nhiên, bãi rác thông thường hoặc thậm chí trong điều kiện ủ compost tại nhà. Nếu bị vứt ra môi trường hoặc lẫn vào bãi chôn lấp kỵ khí, chúng có thể tồn tại rất lâu và thậm chí phát thải khí methane (CH4), một loại khí nhà kính.

Thêm vào đó, sự thiếu hụt trầm trọng các cơ sở ủ phân công nghiệp đạt chuẩn tại Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới là một trở ngại lớn.

Gây ô nhiễm dòng tái chế nhựa truyền thống

Khi túi phân hủy sinh học bị lẫn vào dòng rác thải nhựa tái chế thông thường, chúng có thể làm giảm chất lượng của sản phẩm nhựa tái chế. Điều này là do thành phần hóa học của nhựa sinh học khác với nhựa truyền thống, và chúng có thể gây ra các vấn đề trong quá trình tái chế.

Sự nhầm lẫn của người tiêu dùng và thiếu hệ thống phân loại rác hiệu quả cũng là một vấn đề lớn. Nếu người tiêu dùng không biết cách phân loại rác đúng cách, loại túi này có thể dễ dàng bị lẫn vào dòng rác thải nhựa thông thường, gây khó khăn cho quá trình tái chế.

Túi phân hủy sinh học chưa nhận được nhiều sự chú ý do nhầm lẫn với các loại túi khác

Nhiều sản phẩm được quảng cáo là “thân thiện môi trường” hoặc “tự hủy” mà không cung cấp thông tin rõ ràng về điều kiện phân hủy sinh học hoặc chứng nhận uy tín. Một số sản phẩm thậm chí có thể là túi Oxo-degradable, không thực sự phân hủy sinh học và có thể gây hại hơn cho môi trường. Do sự thiếu hụt thông tin nên các sản phẩm mang từ ngữ “sinh học” có vẻ đang thu hút người tiêu dùng, khiến chúng ta hoang mang và đánh đồng tất cả các sản phẩm gắn mác “sinh học” là “thân thiện môi trường”. Điều này sẽ khiến người tiêu dùng chọn những sản phẩm tiện lợi, giá rẻ hơn và bỏ qua những sản phẩm phân hủy sinh học có ích thực sự.

Rào cản kinh tế

Chi phí và quy trình sản xuất một loại túi thân thiện môi trường như túi phân hủy sinh học thường đòi hỏi những yêu cầu khắt khe và chặt chẽ. Vì vậy, giá thành của các sản phẩm này sẽ  nhỉnh hơn so với các vật liệu truyền thống. Do thói quen sử dụng túi nilon tiện lợi, giá cả phải chăng, người tiêu dùng sẽ có phần e ngại khi chuyển sang loại túi này. Đây là một thách thức lớn mà các doanh nghiệp sản xuất mà loại túi xanh này hiện đang phải đối mặt trên thị trường. Tuy nhiên, với một giá thành cao hơn, túi phân hủy sinh học thường có chất lượng cao cấp hơn, đặc biệt là những lợi ích to lớn mà chúng đem lại, không chỉ ở trước mắt mà con  cho môi trường lâu dài sau này.

Sử dụng túi phân hủy sinh học thế nào cho đúng?

Ưu điểm không thể phủ nhận của túi 

• Giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch (nếu làm từ nguồn tái tạo).
• Giảm lượng vi nhựa tồn tại vĩnh viễn trong môi trường (nếu phân hủy sinh học hoàn toàn).
• Tiềm năng trong các hệ thống khép kín (closed-loop systems) nơi có cơ sở hạ tầng xử lý phù hợp (ví dụ: sự kiện, khu du lịch sinh thái có hệ thống ủ compost riêng)

Túi phân hủy sinh học có tiềm năng nhưng không phải là giải pháp thần kỳ cho vấn đề ô nhiễm nhựa. Tính “thân thiện với môi trường” của chúng phụ thuộc rất nhiều vào thành phần, điều kiện phân hủy sinh học và hệ thống quản lý chất thải. Không có một giải pháp hoàn hảo duy nhất. Sự thay đổi cần đến từ ý thức và hành động của mỗi cá nhân, kết hợp với chính sách và hạ tầng đồng bộ.Tuy nhiên, đây vẫn là giải pháp được mong chờ thay thế được túi nilon truyền thống trong tương lai, giúp giảm áp lực lên nguồn nguyên liệu hóa thạch và góp phần phát triển nền kinh tế tuần hoàn bền vững.

Tìm hiểu về túi phân hủy sinh học của S4N ngay tại đây!