Các sản phẩm như túi, găng tay hay ống hút gắn mác “tự hủy sinh học” đang ngày càng phổ biến, được nhiều người lựa chọn với mong muốn góp phần bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, liệu bạn đã thực sự hiểu rõ về nhựa tự hủy và những tác hại nhựa tự hủy có thể gây ra? 

---

Nhựa tự hủy (OXO – Degradable là gì?) 

Nhựa tự hủy (hay còn gọi là nhựa tự hủy OXO, OXO-degradable) về bản chất là các loại nhựa truyền thống như HDPE, LDPE. Điểm khác biệt là chúng được thêm vào các chất phụ gia đặc biệt (như D2W, Oxium). Mục đích của các phụ gia này là thúc đẩy quá trình phân rã của miếng nhựa lớn thành các mảnh nhỏ hơn khi tiếp xúc với môi trường (ánh sáng, nhiệt độ, oxy).

Thoạt nghe, đây có vẻ là một giải pháp hữu hiệu để giảm thiểu rác thải nhựa. Tuy nhiên, sự thật lại không như nhiều người lầm tưởng. 

Lịch sử của nhựa tự hủy OXO

Khái niệm về nhựa tự hủy OXO xuất hiện từ cuối thế kỷ 20, được phát triển như một giải pháp tiềm năng để giải quyết vấn đề rác thải nhựa, đặc biệt là các sản phẩm dùng một lần như túi mua sắm. Chúng được quảng bá là có khả năng phân rã nhanh hơn nhựa thông thường trong môi trường tự nhiên. Sự ra đời của loại nhựa này nhằm đáp ứng nhu cầu tìm kiếm các vật liệu “thân thiện với môi trường” hơn vào thời điểm đó.

Hiểu nhầm nghiêm trọng về “Nhựa tự hủy sinh học” 

Cụm từ “tự hủy sinh học” khiến nhiều người tin rằng loại nhựa này sẽ phân hủy hoàn toàn và biến mất một cách an toàn trong môi trường. Đây là một hiểu lầm tai hại.Quá trình phân rã của nhựa tự hủy chỉ đơn thuần là làm vỡ vụn miếng nhựa thành vô số các mảnh cực nhỏ, gọi là hạt vi nhựa. Bản chất hóa học của những hạt vi nhựa này vẫn là nhựa truyền thống. Chúng không hề “biến mất” mà chỉ trở nên khó nhìn thấy bằng mắt thường. Hạt vi nhựa không thể phân hủy hoàn toàn trong môi trường tự nhiên trong thời gian ngắn, thậm chí có thể tồn tại hàng trăm năm.

 

Theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) năm 2015, “Nhựa OXO-degradable không phân hủy sinh học theo nghĩa thông thường… chúng chỉ đơn giản là vỡ thành các mảnh nhỏ hơn.”

Tác hại của nhựa tự hủy: Mối nguy từ hạt vi nhựa

Đây là lúc chúng ta cần nhìn nhận rõ về tác hại nhựa tự hủy. Việc nhựa OXO vỡ vụn thành vi nhựa tạo ra một mối đe dọa nghiêm trọng và dai dẳng cho môi trường và sức khỏe:

• Ô nhiễm môi trường diện rộng: Hạt vi nhựa phát tán khắp nơi trong đất, nước (sông, hồ, biển), và thậm chí cả trong không khí.
• Xâm nhập chuỗi thức ăn: Vi nhựa bị các sinh vật nhỏ tiêu thụ, sau đó tích tụ dần lên các bậc cao hơn trong chuỗi thức ăn, ảnh hưởng đến động vật và cuối cùng là sức khỏe con người. 
• Gây hại cho sinh vật: Gây tắc nghẽn hệ tiêu hóa, viêm nhiễm, ảnh hưởng đến sinh sản và sự phát triển của động vật.
• Nguy cơ sức khỏe con người: Vi nhựa đã được tìm thấy trong cơ thể người thông qua thực phẩm, nước uống và không khí. Các nghiên cứu đang tiếp tục làm rõ những tác động lâu dài của vi nhựa đối với sức khỏe con người.

Hạt vi nhựa là một vấn đề toàn cầu, tiềm ẩn những hậu quả khôn lường và có thể kéo dài qua nhiều thế hệ. Do lo ngại những tác động tiêu cực đến từ chúng, một số quốc gia trên thế giới đã ban lệnh cấm đối với nhựa tự hủy Oxo.

Lựa chọn thông thái: Hướng đến sự bền vững thực sự

Tại Việt Nam, các sản phẩm nhựa tự hủy OXO đang được bày bán rộng rãi. Nhiều người tiêu dùng và doanh nghiệp vẫn đang sử dụng chúng vì nghĩ rằng đó là lựa chọn “xanh”.

Đừng để cụm từ “sinh học” gây nhầm lẫn. Hiểu đúng về bản chất và tác hại nhựa tự hủy là bước đầu tiên để trở thành người tiêu dùng có trách nhiệm.

Thay vì sử dụng nhựa tự hủy OXO, hãy ưu tiên các giải pháp bền vững hơn:

1. Sản phẩm phân hủy sinh học (Biodegradable): Là những sản phẩm làm từ vật liệu gốc thực vật (như bột ngô, bã mía, tinh bột…) có khả năng phân hủy hoàn toàn thành các chất hữu cơ, nước và CO2 trong điều kiện ủ công nghiệp hoặc tại nhà (tùy loại), không để lại vi nhựa.
2. Giảm thiểu và tái sử dụng: Hạn chế tối đa đồ nhựa dùng một lần. Ưu tiên sử dụng các sản phẩm có thể tái sử dụng nhiều lần.
3. Thay thế bằng vật liệu thân thiện: Sử dụng các vật liệu thay thế bền vững như giấy, vải, tre, thủy tinh, kim loại…

Việc lựa chọn các sản phẩm phân hủy sinh học thực sự và thay đổi thói quen tiêu dùng là những hành động thiết thực để giảm thiểu rác thải nhựa và bảo vệ môi trường sống của chúng ta.